Jak pomóc dziecku pokonać trudności w mowie i komunikacji?
Opracowała: Magdalena Tomczyk, logopeda
Znajomość norm rozwojowych Aby rodzice mogli skutecznie wspomagać rozwój mowy i komunikacji u dzieci koniecznie powinni znać normy rozwojowe mowy, czyli zdobyć wiedzę na temat tego, jakie elementy rozwoju mowy pojawiają się w danym wieku dziecka. Każde dziecko jest wyjątkowe i rozwija się w swoim własnym tempie. Warto wiedzieć, jakie kamienie milowe w rozwoju mowy osiąga przedszkolak w wieku 4, 5 i 6 lat.

Kamienie milowe w rozwoju mowy – co umie 3-4 latek Słyszenie / rozumienie:
 Z uwagą słucha prostego opowiadani i potrafi odpowiedzieć na pytania związane z treścią,
 Rozumie komunikaty wypowiadane przez obce osoby. Nadawanie:
 Zadaje bardzo dużo pytań.
 Może już wymawiać najtrudniejsze głoski: SZ, Ż, CZ, DŻ, R, choć zwykle dopiero się one kształtują
 Buduje bogate zdania,
 używa coraz więcej przymiotników.
 Potrafi opowiedzieć prostą historyjkę.
 Stosuje prawidłowe reguły gramatyczne, choć czasem jeszcze je myli. Kamienie milowe w rozwoju mowy – co umie 5-6 latek Słyszenie / rozumienie:
 Rozumie trudniejsze instrukcje, na przykład „klaśnij w dłonie, a potem połóż ręce na kolanach”.
 Potrafi wysłuchać dłuższego opowiadania, bajki. Rozumie morał.
 Rozumie określenia typu „pod”, „na”, „obok”.
 Prawidłowo interpretuje znaki symboliczne, na przykład „kółko i trójkącik - to będą znaki drogowe”. Nadawanie:
 Mowa jest wyraźna i poprawna.
 Prawidłowo wymawia wszystkie głoski języka polskiego.
 Poprawnie buduje zdania - stosuje reguły gramatyczne.
 Potrafi odpowiedzieć na bardziej złożone pytania. Opowiada używając zdań złożonych.
 Potrafi opowiedzieć, co widzi na ilustracji, opowiada krótkie bajki.
 Potrafi porozmawiać z osobą obcą nie odbiegając od tematu.
 Używa słów określających stosunki przestrzenne i nazywa podstawowe figury geometryczne. Jak wspomagać rozwój mowy trzylatka?
 Odstawić smoczki i butelki. Dziecko w tym wieku nie potrzebuje już do zasypiania, a tym bardziej w dzień smoczka. Może także pić ze zwykłego kubeczka, a nie z butelki ze smoczkiem.
 Mówić do dziecka normalnie, bez spieszczania mowy. Komunikaty powinny być proste, aby dziecko mogło je zrozumieć i przyswoić.
 Zachęcać do samodzielności. Samodzielne wykonywanie różnych czynności (adekwatnie do umiejętności dziecka) świetnie rozwija, tworzy też bardzo dobre podwaliny pod rozwój umiejętności związanych z rozwojem mowy (np. motoryka mała).
 Rozwijać małą motorykę.
 Zapewnić codzienną dawkę ruchu – najlepiej na świeżym powietrzu.
 Codziennie czytać dziecku na głos książeczki. Zwracać uwagę na barwę głosu, intonację, czytać powoli, rozmawiać dzieckiem o przeczytanej treści. Jeśli dziecko nie chce słuchać czytania – opowiadać mu książkę przewracając jej kolejne karty.
 Wyłączyć media elektroniczne. Kontakt tak małych dzieci z mediami elektronicznymi upośledza między innymi rozwój mowy. Jak wspomagać rozwój mowy czterolatka? Należy stosować wszystkie zalecenia, jak dla trzylatków, a oprócz tego
 Zwrócić uwagę na różnorodność pokarmów pod względem konsystencji, zachęcać do próbowania różnorodnych pokarmów,
 Rozwijać dużą motorykę i zachęcać do różnych aktywności,
 Jeśli dziecko cierpi na częste infekcje należy raz po raz przeprowadzić u dziecka badanie słuchu,
 Rozwijając małą motorykę zwrócić uwagę na postawę ciała, uchwyt narzędzia kreślarskiego,
 Kierować uwagę dziecka na różne dźwięki dobiegające z otoczenia,
 Zachęcać dziecko do mówienia pełnymi zdaniami,
 Zwrócić uwagę na powolne i dokładne własne mówienie,
 Zachęcać dziecko do mówienia powoli, dokładnie i starannie,
 Wyłączyć media elektroniczne. Kontakt tak małych dzieci z mediami elektronicznymi upośledza między innymi rozwój mowy. Jak wspomagać rozwój mowy pięciolatka? Stosować zalecenia, jak dla trzy- i czterolatków, a także:
 Szukać dodatkowych bodźców, które skierują uwagę dziecka na wymowę: książeczki logopedyczne, gry logopedyczne, zagadki językowe
 Kontynuować codzienne czytanie dziecku, zachęcamy do odczytywania prostych słówek 3-4 literowych.
 Uczyć wierszyków. To świetny sposób na rozwijanie pamięci językowej i wzbogacanie zasobu słownictwa dziecka.
 Rozwiązywać z dzieckiem logiczne zagadki, układanki – to czynności, które świetnie stymulują lewą półkulę, tę, w której są ośrodki mowy.
 Wyłączyć media elektroniczne. Kontakt tak małych dzieci z mediami elektronicznymi upośledza między innymi rozwój mowy. Jak wspomagać rozwój mowy sześciolatka?
 Jeśli dziecko jest pod opieką logopedy i uczęszcza na terapię warto aktywnie włączyć się w kontynuację ćwiczeń w domu. Najlepiej zapytać logopedę o dodatkowe zadania.
 Kontynuować codzienne czytanie dziecku.
 Zapoznać się z różnymi metodami nauki czytania.
 Korygować mowę dziecka, które uzyskało już prawidłowe brzemiennie głosek na terapii logopedycznej. Bez względu na wiek należy także zwracać uwagę na to, jak dziecko oddycha. Prawidłowy tor oddechowy to oddychanie przez nos, z zamkniętymi ustami. Jeśli dziecko w ciągu dnia lub nocy raz po raz oddycha przez usta, do tego w danym okresie nie ma infekcji górnych dróg oddechowych należy niezwłocznie skonsultować ten fakt z logopedą i pediatrą.